Sommige mensen nemen graag de leiding terwijl anderen liever de sfeer bewaken. De één voelt zich thuis in grote groepen en de ander werkt het liefst in alle rust. Nu ben je vast benieuwd waar deze verschillen vandaan komen.
Het DISC model is een van de bekendere persoonlijkheidsmodellen die deze gedragsverschillen probeert te verklaren. In plaats van te kijken naar onderliggende persoonlijkheidstrekken richt DISC zich op zichtbare gedragsstijlen.
Juist door die eenvoud is het model erg populair binnen coaching, sales en teamontwikkeling. Je komt het tegen in leiderschapstrajecten, communicatietrainingen en zelfs bij recruitment.
Hoewel we zelf geen DISC-testen verkopen, vinden we het wel belangrijk dat je goed geïnformeerd bent over het DISC model. In dit artikel leggen we je daarom helder uit wat het model inhoudt, waar het vandaan komt, wat je eraan hebt en ook wat de beperkingen zijn.
Wat is het DISC model?
DISC is een persoonlijkheidsmodel dat werkt met vier gedragsstijlen. De naam is opgebouwd uit de beginletters van de woorden dominantie (D), invloed (I), stabiliteit (S) en consciëntieusheid (C).
In plaats van te kijken naar wat iemand denkt of voelt, richt DISC zich op zichtbaar gedrag. Het gaat dan vooral om hoe iemand communiceert, reageert op anderen en beslissingen neemt.
Volgens DISC heeft iedereen alle vier de stijlen in zich, maar meestal is er één stijl die eruit springt. Door inzicht te krijgen in je eigen gedragsstijl en die van anderen zou je effectiever kunnen samenwerken, communiceren en leidinggeven.
Het model wordt vaak visueel ondersteund met kleuren (rood, geel, groen en blauw), wat het laagdrempelig en makkelijk te onthouden maakt. Dat is ook precies de reden waarom het DISC model zoveel wordt ingezet binnen bedrijven.
Wat deze kleuren precies betekenen, bespreken we verderop in dit artikel.
De geschiedenis achter DISC
Het DISC model werd voor het eerst beschreven in 1928 door de Amerikaanse psycholoog en uitvinder William Moulton Marston. In zijn boek Emotions of Normal People onderzocht hij hoe mensen zich gedragen in sociale situaties. Daarbij beschreef hij vier basisstijlen van gedrag die uiteindelijk de basis zouden vormen voor het huidige DISC model.
Een opvallend detail is dat Marston zelf geen test of meetinstrument ontwikkelde. Zijn ideeën waren puur theoretisch en bedoeld als beschrijving van gedrag, niet als classificatiesysteem. Pas in de jaren ’50 en ’60 werd het DISC model door anderen omgevormd tot een praktische test zoals we die op dit moment wordt aangeboden.
De commerciële versies van DISC zijn dus geen directe uitvinding van Marston zelf. Verschillende organisaties en trainers hebben het model in de loop der tijd aangepast, doorontwikkeld en op de markt gebracht. Daardoor bestaan er tegenwoordig ook meerdere varianten van de DISC test, elk met hun eigen nuances.
Hoewel de kernideeën van Marston nog steeds herkenbaar zijn, heeft het model zich vooral ontwikkeld binnen de praktijk en niet binnen de wetenschap. Hoewel het model super populair is, is er geen wetenschappelijke onderbouwing voor de werking of betrouwbaarheid van het model.
De 4 persoonlijkheidsstijlen
Zoals je hierboven kon lezen worden er binnen het DISC model vier gedragsstijlen onderscheiden. Elke stijl heeft zijn eigen manier van communiceren, reageren op situaties en omgaan met anderen. Hoewel de meeste mensen een combinatie van stijlen in zich hebben, is er vaak één stijl die dominant is.
De vier stijlen worden vaak gekoppeld aan kleuren om het model visueel en herkenbaar te maken. Hieronder lichten we de persoonlijkheidsstijlen van DISC één voor één toe.
Dominerend, daadkrachtig & direct (Rood)
De D-stijl staat voor dominantie en wordt in het DISC model gekoppeld aan de kleur rood. Deze stijl draait om controle, snelheid en resultaat.
Mensen met een dominante gedragsstijl zijn direct, doelgericht en houden van grip op de situatie. Ze denken snel, nemen vlot beslissingen en hebben een sterke drang om vooruit te komen.
In gesprekken zijn ze to the point. Ze houden niet van omwegen, details of lange discussies. Wat telt is snelheid, duidelijkheid en efficiëntie. Je merkt het onder andere aan hun taalgebruik. Deze is namelijk kort, krachtig en vaak sturend.
Daarnaast worden dominante mensen vaak gezien als natuurlijke leiders of aanjagers. Tegelijkertijd kunnen ze in de samenwerking soms bot of ongeduldig overkomen, vooral als anderen lang twijfelen of geen duidelijke richting kiezen.
- Typische kwaliteiten. daadkrachtig, besluitvaardig en resultaatgericht
- Valkuilen. ongeduldig, dominant en weinig oog voor gevoelens van anderen
Influencer, inspirerend & interactief (Geel)
De I-stijl staat voor invloed en wordt in het DISC model gekoppeld aan de kleur geel. Deze stijl draait om enthousiasme, optimisme en sociale interactie.
Mensen met een beïnvloedende (gele) gedragsstijl zijn spontaan, expressief en gericht op contact met anderen. Ze krijgen energie van samenwerken, praten graag en staan vaak in het middelpunt van de aandacht, meestal zonder dat ze daar bewust voor kiezen.
In gesprekken zijn ze energiek en meeslepend. Ze gebruiken beeldende taal, veel expressie en zoeken vaak bevestiging. Het contact met anderen vinden ze belangrijker dan de taak zelf.
Ze brengen leven in de brouwerij en zorgen voor verbinding in teams. Maar in hun enthousiasme kunnen ze ook wat chaotisch overkomen of belangrijke details over het hoofd zien.
- Typische kwaliteiten. Sociaal, inspirerend en motiverend
- Valkuilen.Ongestructureerd, snel afgeleid en overenthousiast
Stabiel, Sociaal & Ondersteunend (Groen)
De S-stijl staat voor stabiliteit en wordt in het DISC model gekoppeld aan de kleur groen. Deze stijl draait om rust, betrouwbaarheid en harmonie.
Mensen met een stabiele (groene) gedragsstijl zijn geduldig, betrokken en zoeken graag verbinding met anderen. Ze houden van voorspelbaarheid en voelen zich prettig in een ondersteunende rol. Veranderingen of conflicten gaan ze liever uit de weg.
In gesprekken zijn ze vaak rustig en aandachtig. Ze luisteren goed, laten anderen uitpraten en stellen zich loyaal op. Hun kracht zit in het creëren van een veilige en stabiele omgeving voor anderen.
Groene mensen zijn de lijm binnen een team. Ze zorgen voor continuïteit en een prettige werksfeer. Maar hun behoefte aan harmonie kan er ook voor zorgen dat ze moeilijk ‘nee’ zeggen, zichzelf wegcijferen of te lang blijven hangen in situaties die niet goed voor hen zijn.
- Typische kwaliteiten. Geduldig, empathisch en betrouwbaar
- Valkuilen. Conflictvermijdend, meegaand en moeite met grenzen aangeven
Consciëntieus, Correct & Calculerend (Blauw)
De C-stijl staat voor consciëntieusheid en wordt in het DISC model gekoppeld aan de kleur blauw. Deze stijl draait om precisie, logica en structuur.
Mensen met een consciëntieuze (blauwe) gedragsstijl zijn analytisch, nauwkeurig en stellen hoge eisen aan zichzelf en anderen. Ze willen graag dat dingen kloppen en zoeken naar feiten, onderbouwing en logische samenhang in alles wat ze doen.
In gesprekken stellen ze vaak kritische vragen en nemen ze de tijd om tot een weloverwogen oordeel te komen. Ze zijn niet snel tevreden met een globaal antwoord en hebben een scherp oog voor detail.
Blauwe mensen zorgen voor kwaliteit, structuur en diepgang in een team. Hun kritische instelling kan echter ook leiden tot perfectionisme, besluiteloosheid of afstandelijkheid. Zeker in snelle, onzekere of chaotische situaties kunnen ze zich wat terugtrekken.
- Typische kwaliteiten. Analytisch, zorgvuldig en gestructureerd
- Valkuilen. Kritisch, perfectionistisch en gereserveerd
De psychologie achter de kleuren
De kleuren in het DISC model maken het geheel toegankelijk en makkelijk te onthouden. Rood, geel, groen en blauw roepen namelijk direct bepaalde associaties op. Zo wordt rood vaak geassocieerd met actie, geel met vrolijkheid, groen met rust en blauw met structuur. Dat sluit goed aan bij de eigenschappen van de bijbehorende gedragsstijlen.
Maar hoe psychologisch onderbouwd is die kleurkoppeling eigenlijk? Niet echt. De kleuren zijn in de basis een visueel hulpmiddel, geen wetenschappelijk fundament. Ze helpen mensen om zich sneller te herkennen in een profiel, maar de koppeling tussen kleur en gedrag is grotendeels gebaseerd op gevoel en praktijkervaring.
Dat betekent niet dat de kleuren ‘fout’ zijn. Ze zorgen voor herkenbaarheid en maken het model toegankelijk voor een breed publiek. Maar het is goed om te beseffen dat er geen diep psychologisch of wetenschappelijk fundament onder ligt.
Kort gezegd: de kracht van de kleuren zit in de communicatie, niet in de wetenschap.
Is DISC wetenschappelijk onderbouwd?
Hoewel het DISC model veel wordt gebruikt in coaching, trainingen en bedrijven, ontbreekt het aan wetenschappelijke onderbouwing. DISC is niet ontwikkeld op basis van wetenschappelijk onderzoek en er bestaat geen gevalideerde standaardversie van de test.
De vier gedragsstijlen zijn oorspronkelijk gebaseerd op het werk van William Moulton Marston, maar zijn nooit wetenschappelijk gevalideerd als persoonlijkheidsdimensies. Er is geen bewijs dat deze indeling psychologisch volledig of betrouwbaar is.
Bovendien bestaan er allerlei commerciële varianten van de DISC test, elk met hun eigen vragen, interpretaties en rapportages. Hierdoor is het moeilijk om uitspraken te doen over de betrouwbaarheid of validiteit van “de” DISC test, want die bestaat eigenlijk niet.
Dat wil niet zeggen dat DISC waardeloos is. Veel mensen herkennen zichzelf in de uitslag en kunnen er praktisch iets mee. Maar het is belangrijk om te weten dat het model meer praktijkgericht is dan wetenschappelijk onderbouwd.
Waar wordt het DISC model voor gebruikt?
Het DISC model wordt in de praktijk veel ingezet om gedrag inzichtelijk te maken en samenwerking te verbeteren. Omdat het model makkelijk te begrijpen is en snel herkenning oproept, wordt het vaak gebruikt in werkomgevingen waar communicatie en teamdynamiek centraal staan.
Denk bijvoorbeeld aan:
- Coachingstrajecten. waarin mensen meer inzicht krijgen in hun eigen gedrag
- Teamtrainingen. om samenwerking en onderling begrip te verbeteren
- Leiderschapsontwikkeling. waarbij managers leren hoe ze beter kunnen inspelen op verschillende gedragsstijlen
- Sales en klantcommunicatie. om beter aan te sluiten op het gedrag van de ander
- Recruitment en selectie. hoewel dat laatste door het ontbreken van wetenschappelijke onderbouwing niet altijd aan te raden is
DISC is vooral bedoeld als gespreksstarter. Het biedt een laagdrempelige manier om gedrag bespreekbaar te maken, zonder dat je meteen de diepte van een uitgebreide persoonlijkheidsanalyse induikt.
Let wel: hoe DISC wordt ingezet, hangt sterk af van de testvariant, de interpretatie én de ervaring van degene die ermee werkt.
DISC Vs. Big Five persoonlijkheidstheorie
DISC en de Big Five zijn allebei modellen die iets proberen te zeggen over menselijk gedrag, maar ze verschillen sterk in opzet, diepgang en onderbouwing.
Waar DISC mensen indeelt op basis van gedragsstijlen, kijkt de Big Five naar onderliggende persoonlijkheidskenmerken. Denk aan meegaandheid, consciëntieusheid, extraversie, neuroticisme en openheid voor ervaringen. Deze eigenschappen geven een veel completer en genuanceerder beeld van iemands persoonlijkheid dan de vier gedragsstijlen van DISC.
Het grootste verschil zit in de wetenschappelijke basis. De Big Five is ontwikkeld op basis van jarenlang onderzoek, getest in allerlei contexten en culturen, en wordt wereldwijd erkend als betrouwbaar model. DISC is dat niet. Er is geen standaardtest en geen wetenschappelijk bewijs dat de vier stijlen persoonlijkheid écht goed weergeven.
Ook de manier van meten verschilt. DISC plaatst mensen in één of meerdere stijlen. De Big Five werkt met schaalverdelingen, waarbij je op elk van de vijf kenmerken een bepaalde score hebt. Daardoor ontstaat een veel genuanceerder profiel.
DISC kan een handig startpunt zijn in gesprekken over gedrag. Maar als je echt dieper inzicht wilt in wie je bent en wat je drijft, dan is de Big Five een beter en betrouwbaarder alternatief.
Is een DISC test een verstandige keuze?
DISC is handig als je op zoek bent naar een eerste indruk van iemands gedrag. Het is simpel, herkenbaar en makkelijk toe te passen in de praktijk. Voor écht persoonlijk inzicht schiet het model alleen tekort.
DISC is niet wetenschappelijk onderbouwd, maakt gebruik van een statisch kleurenmodel en meet geen diepere persoonlijkheidstrekken. Je weet dus niet hoe accuraat of betrouwbaar de uitkomst is.
Wil je wél weten hoe je écht in elkaar zit? Dan is een Big Five persoonlijkheidstest een betere keuze, omdat deze wel wetenschappelijk onderbouwd zijn.
Benieuwd hoe jij scoort op de vijf dimensies? Met de Big Five test van Persoonlijkheid.nl ontvang je een uitgebreid persoonlijkheidsrapport waarmee je direct aan de slag kunt. Je ontdekt hoe jouw eigenschappen je kunnen helpen om meer uit jezelf te halen.
Veelgestelde vragen
Waar is het DISC model op gebaseerd?
DISC is gebaseerd op het werk van William Moulton Marston uit 1928. Hij beschreef vier gedragsstijlen, maar ontwikkelde zelf geen test. De modellen die we nu kennen zijn later door commerciële partijen ontwikkeld.
Hoe accuraat is het DISC model?
Er is geen wetenschappelijke standaardversie van DISC en de betrouwbaarheid verschilt per aanbieder. De uitslag kan herkenbaar zijn, maar is niet altijd accuraat of diepgaand.
Wat meet een DISC analyse?
DISC meet gedrag, geen persoonlijkheid. Het laat zien hoe iemand zich meestal gedraagt in bepaalde situaties, maar zegt weinig over onderliggende drijfveren of diepere persoonlijkheidskenmerken.
