Waarom is de één altijd haantje de voorste terwijl de ander liever op de achtergrond blijft? Waarom neem jij beslissingen op gevoel en wil je collega alles eerst tot drie cijfers achter de komma uitrekenen?
Dit soort verschillen hebben vaak te maken met je persoonlijkheidstype. Er zijn allerlei modellen die daar inzicht in proberen te geven en elk model heeft daarvoor zijn eigen logica en indeling. Denk aan de ideeën van Carl Jung, het populaire MBTI-model, het Enneagram of persoonlijkheids kleurmodellen zoals DISC en Insights.
Op deze pagina zie je hoe die modellen werken, welke typen ze onderscheiden en waar ze in de praktijk voor worden gebruikt. Niet om je in een hokje te stoppen, maar om gedrag begrijpelijker en bespreekbaarder te maken.
Werk je liever met een test die verder gaat dan labels en écht onderbouwd is? Dan is de Big Five een betere match.
Wat bedoelen we met persoonlijkheidstypen?
Een persoonlijkheidstype is een manier om mensen in te delen op basis van hun gedrag, voorkeuren of denkstijl. Elk model pakt dat op een eigen manier aan, met een specifieke focus. Het ene model richt zich vooral op communicatie en het andere model juist op motivatie of karakter.
In tegenstelling tot modellen zoals de Big Five, waar je scoort op verschillende dimensies, werken typemodellen vaak met vaste categorieën. Je bent bijvoorbeeld een INFJ, een Type 3 of een ‘rood type’. Je valt volgens het model in een bepaalde groep die iets zegt over hoe jij denkt en doet.
Hoewel dit soort modellen minder genuanceerd is, vinden veel mensen het wel prettig om mee te werken en kunnen ze zich vaak in de uitslag vinden. Persoonlijkheidsmodellen maken gedrag herkenbaar, bespreekbaar en toepasbaar in de praktijk. In coaching, persoonlijke ontwikkeling of samenwerking binnen teams geeft het een duidelijk startpunt. Niet als absolute waarheid, maar als handige kapstok voor meer zelfinzicht.
Soorten persoonlijkheidstypen per model
Er zijn meerdere modellen die persoonlijkheid meten en mensen indelen in verschillende typen. Elk model heeft zijn eigen logica, oorsprong en toepassing. De één is populair binnen coaching of teamontwikkeling, de ander komt uit de klinische psychologie of komt juist vanuit de spirituele hoek. Hieronder vind je een overzicht van de bekendste modellen, inclusief een korte toelichting en de bijbehorende typen.
1. Carl Jung
Carl Jung wordt vaak genoemd als de grondlegger van het denken in persoonlijkheidstypen. Hij keek niet alleen naar gedrag, maar vooral naar wat er achter dat gedrag zit. Hoe iemand informatie verwerkt, beslissingen neemt en zich verhoudt tot de wereld om zich heen.
Volgens Jung heeft iedereen een voorkeur voor een combinatie van vier functies: deze functies zijn denken, voelen, waarnemen en intuïtie. Die functies kunnen zich naar binnen richten (introvert) of naar buiten (extravert). Zo ontstond een indeling van acht persoonlijkheidstypen.
Dit zijn de 8 Jungiaanse persoonlijkheidstypen:
- Introvert denken. houdt van logica en analyse en is intern gericht
- Extravert denken. praktisch, besluitvaardig en extern georiënteerd
- Introvert voelen. waardegericht, gevoelig en teruggetrokken
- Extravert voelen. sociaal, harmoniegericht en expressief
- Introvert waarnemen. detailgericht, nauwkeurig en observatief
- Extravert waarnemen. actiegericht, zintuiglijk en spontaan
- Introvert intuïtie. fantasierijk, toekomstgericht en onderzoekend
- Extravert intuïtie. ondernemend, visionair en snel schakelend
Wil je meer weten over het Carl Jung model en de persoonlijkheidstypen binnen dit model? Lees ons volledige artikel over het Carl Jung persoonlijkheidsmodel.
2. MBTI en 16 Personalities
De Myers-Briggs Type Indicator (MBTI) is gebaseerd op het werk van Carl Jung, maar maakt de theorie toegankelijker en concreter. Het model werkt met vier dimensies van voorkeuren die samen leiden tot zestien unieke persoonlijkheidstypen. De populaire testversie 16Personalities bouwt voort op MBTI en voegt daar extra labels en beschrijvingen aan toe, zoals ‘De Protagonist’ of ‘De Logistiekus’.
MBTI werkt met deze vier voorkeuren:
- Introvert (I) of Extravert (E). waar je energie van krijgt
- Intuïtief (N) of Sensing (S). hoe je informatie verwerkt
- Thinking (T) of Feeling (F). hoe je beslissingen neemt
- Judging (J) of Perceiving (P). hoe je omgaat met structuur
Deze combinaties leveren de volgende 16 persoonlijkheidstypen op:
- ISTJ. De plichtsgetrouwe
- ISFJ. De ondersteuner
- INFJ. De idealist
- INTJ. De strateeg
- ISTP. De probleemoplosser
- ISFP. De vrije geest
- INFP. De bemiddelaar
- INTP. De analyticus
- ESTP. De doener
- ESFP. De entertainer
- ENFP. De inspirator
- ENTP. De vernieuwer
- ESTJ. De organisator
- ESFJ. De verbinder
- ENFJ. De motivator
- ENTJ. De leider
Wil je meer weten over het MBTI en de persoonlijkheidstypen binnen dit model? Lees ons volledige artikel over het MBTI persoonlijkheidsmodel.
3. Enneagram
Het Enneagram onderscheidt negen persoonlijkheidstypen op basis van diepere drijfveren en motivaties. In plaats van gedrag centraal te stellen kijkt dit model vooral naar wat mensen innerlijk beweegt. Het wordt veel gebruikt in persoonlijke ontwikkeling, coaching en therapie.
Dit zijn de 9 Enneagramtypen in het kort:
- Type 1(De perfectionist). streeft naar verbetering en wil het juiste doen.
- Type 2(De helper). zorgt graag voor anderen en wil zich gewaardeerd voelen.
- Type 3(De presteerder). wil succesvol zijn en erkenning krijgen.
- Type 4(De individualist). zoekt diepgang en wil uniek zijn.
- Type 5(De waarnemer). houdt afstand om te analyseren en begrijpen.
- Type 6(De loyalist). zoekt zekerheid en is alert op risico’s.
- Type 7(De avonturier). is positief, energiek en vermijdt pijn of beperking.
- Type 8(De baas). neemt de leiding en beschermt wat belangrijk is.
- Type 9(De bemiddelaar). zoekt harmonie en vermijdt conflicten.
Wil je meer weten over het enneagram en de persoonlijkheidstypen binnen dit model? Lees ons volledige artikel over het Enneagram persoonlijkheidsmodel.
4. Kleurenmodellen (DISC en Insights)
Kleurenmodellen zoals DISC en Insights Discovery zijn populair binnen teamontwikkeling, communicatie en leiderschapstraining. Ze delen mensen in op basis van gedragsstijlen, waarbij elke kleur staat voor een specifieke voorkeur in denken en doen. Deze modellen zijn minder wetenschappelijk onderbouwd, maar juist vanwege hun eenvoud veel gebruikt in de praktijk.
De meest gebruikte indeling kent vier kleuren:
- Rood. daadkrachtig, direct en resultaatgericht.
- Geel. enthousiast, spontaan en mensgericht.
- Groen. rustig, zorgzaam en gericht op harmonie.
- Blauw. analytisch, gestructureerd en zorgvuldig.
Wil je meer weten over DISC en de persoonlijkheidstypen binnen dit model? Lees ons volledige artikel over het DISC persoonlijkheidsmodel.
Waarvoor worden persoonlijkheidstypen gebruikt?
Persoonlijkheidstypen worden op allerlei manieren toegepast, zowel professioneel als privé. Ze helpen om gedrag te begrijpen, communicatie te verbeteren en samenwerking soepeler te maken. Ook in coaching, persoonlijke ontwikkeling en loopbaanbegeleiding spelen ze een belangrijke rol.
In teams kunnen persoonlijkheidstypen helpen om verschillen inzichtelijk te maken en onderlinge irritaties te voorkomen. In relaties zorgen ze voor meer begrip en acceptatie. Als laatste bieden ze voor individuen vooral houvast om zichzelf beter te leren kennen, kwaliteiten te herkennen en valkuilen te benoemen.
Het model dat je het beste kunt gebruiken hangt af van het doel. Soms is een eenvoudig en herkenbaar systeem zoals DISC of 16 Personalities genoeg. In andere situaties wil je meer diepgang of betrouwbaarheid en dan zijn andere persoonlijkheidsmodellen weer meer geschikt.
Hoe betrouwbaar zijn persoonlijkheidstypen?
Lang niet elk persoonlijkheidsmodel is even betrouwbaar. Modellen zoals MBTI, DISC en het Enneagram zijn populair en vaak herkenbaar, maar ze missen wetenschappelijke onderbouwing. Ze gaan meestal uit van vaste types terwijl onderzoek laat zien dat persoonlijkheid zich juist uitstrekt over meerdere dimensies en continu verschuift.
Om die reden wordt voor wetenschappelijke en professionele doeleinden steeds vaker gewerkt met het Big Five-model. In plaats van te zeggen ‘je bent een bepaald type’, meet de Big Five hoe je scoort op vijf brede persoonlijkheidsdimensies. Dit geeft meer nuance, meer flexibiliteit en vaak ook meer diepgang.
Dat betekent niet dat type modellen waardeloos zijn. Ze kunnen juist een goede ingang zijn voor zelfreflectie, communicatie of coaching. Zolang je ze gebruikt als vertrekpunt en niet als definitief antwoord kunnen ze prima werken als gespreksstarter of ontwikkeltool.
Jouw eigen persoonlijkheidstype ontdekken?
Wil je ontdekken wat jouw persoonlijkheid zegt over hoe je denkt, communiceert en keuzes maakt? Of ben je benieuwd waar je valkuilen en kwaliteiten liggen? Dan is een persoonlijkheidstest een waardevolle stap!
De Big Five persoonlijkheidstest is meer dan een leuk testje over jezelf. Het geeft je inzichten die helpen om betere keuzes te maken, zowel in je werk als privé. Je ontdekt hoe jouw eigenschappen je kunnen versterken en hoe je jouw potentieel beter kunt benutten.
Met de Big Five test van Persoonlijkheid.nl ontvang je een uitgebreide persoonlijke blauwdruk waarmee je direct aan de slag kunt. Je krijgt concrete inzichten die je helpen om jezelf beter te begrijpen, je relaties te verbeteren en meer succes en rust te ervaren.
Binnen 30 minuten heb je een helder beeld van je persoonlijkheid en krijg je inzichten waar je écht iets aan hebt.
Veelgestelde vragen
Wat is het verschil tussen persoonlijkheidstypen en persoonlijkheidstrekken?
Persoonlijkheidstypen delen mensen in, in vaste categorieën zoals ‘Type 3’ of ‘De bemiddelaar’. Bij persoonlijkheidstrekken (zoals in de Big Five) wordt er gekeken naar schaalverdelingen. Je bent hierdoor niet introvert of extravert, maar scoort ergens tussen beide in. Dit soort modellen zijn preciezer en kunnen iemand persoonlijkheid daardoor nauwkeuriger in kaart brengen.
Welk model is het meest betrouwbaar?
De Big Five is het enige persoonlijkheidsmodel dat breed wetenschappelijk is gevalideerd. Modellen zoals MBTI, DISC of het Enneagram zijn populair, maar missen wetenschappelijke onderbouwing. Ze kunnen wel waardevol zijn als gespreksstarter of zelfreflectietool, maar voor nauwkeurig en betrouwbaar inzicht kun je het beste de Big Five gebruiken.
Kun je meerdere typen tegelijk zijn?
Binnen de meeste type modellen val je officieel in een categorie. In de praktijk herkennen mensen zich vaak in meerdere typen. Dat is logisch, want persoonlijkheid is complex en geen enkel model kan alles vangen. Zie typen daarom vooral als een hulpmiddel en geen absolute waarheid.
Kan je type veranderen in de loop van je leven?
Volgens type modellen ben je in de basis ‘een type’, maar hoe je dat uit kan zeker veranderen. Dit kan bijvoorbeeld veranderen door nieuwe ervaringen, leeftijd of context. In trek modellen zoals de Big Five kunnen je scores in de loop van de tijd verschuiven, al blijven ze meestal redelijk stabiel.
