Sommige mensen zijn het liefst omringd door anderen. Ze praten makkelijk, zijn aanwezig en krijgen energie van contact. Anderen houden het liever klein. Die denken eerst na voordat ze iets zeggen en hebben meer rust nodig om op te laden.
Of neem iemand die alles tot in de puntjes plant en een collega die liever ter plekke kijkt hoe het loopt. Allebei werken ze hard, maar wel totaal anders.
Dat verschil zit in je persoonlijkheidskenmerken. Eigenschappen die niet zwart-wit zijn, maar wel bepalen hoe jij met specifieke situaties omgaat. Zowel op je werk als in je relaties en in de keuzes die je maakt.
In dit artikel zetten we de vijf belangrijkste persoonlijkheidskenmerken voor je op een rij. Je ontdekt wat ze betekenen, wat ze zeggen over jou, hoe ze zich uiten in het dagelijks leven en waarom inzicht in deze eigenschappen zoveel kan opleveren Zowel voor jezelf als voor de mensen om je heen.
Wat zijn persoonlijkheidskenmerken?
Persoonlijkheidskenmerken zijn de stabiele eigenschappen die bepalen hoe jij je doorgaans gedraagt, denkt en voelt. Ze zeggen dus niets over een moment, maar juist over hoe je van nature reageert in bepaalde situaties.
Waar karakter vroeger vooral ging over normen, waarden en opvoeding, richten persoonlijkheidskenmerken zich op gedragsvoorkeuren. Niet goed of fout, maar simpelweg hoe je als persoon bent en wat maakt jou anders dan iemand anders?
Wetenschappers gebruiken deze kenmerken om gedrag te verklaren, patronen te herkennen en mensen beter te begrijpen. In de praktijk zijn ze niet alleen interessant voor psychologen, maar ook voor iedereen die werkt met mensen. Denk aan coaching, teamontwikkeling, selectie en persoonlijke groei.
De 5 persoonlijkheidskenmerken van de Big Five
De Big Five is het meest gebruikte, betrouwbare en wetenschappelijk onderbouwde model om persoonlijkheid in kaart te brengen. In plaats van te werken met vaste types of persoonlijkheidskleuren meet dit model vijf dimensies die samen een compleet beeld geven van iemands persoonlijkheid.
1. Openheid voor ervaringen
Het kenmerk ‘Openheid voor ervaringen‘ zegt iets over hoe nieuwsgierig, creatief en open je bent voor nieuwe ideeën of ervaringen. Mensen die hoog scoren zijn vaak fantasierijk, onderzoekend en gevoelig voor schoonheid of abstractie. Lage scores wijzen juist op nuchterheid en een voorkeur voor bekende structuren.
2. Consciëntieusheid
Hoe gestructureerd, verantwoordelijk en doelgericht ben je? Iemand met een hoge score op consciëntieusheid is vaak erg georganiseerd, betrouwbaar en gedisciplineerd. Lagere scores betekenen meestal dat je flexibeler en minder gefocust op details bent. Dit kan natuurlijk ook voordelen hebben op het gebied van creativiteit of in een snel veranderende omgeving.
3. Extraversie
Extraversie draait om energie, sociale interactie en enthousiasme. Extraverten zoeken contact, halen energie uit anderen en staan vaak midden in het leven. Introverten zijn juist meer naar binnen gericht, denken eerst na voor ze spreken en voelen zich prima in hun eentje. Ook dit is allesbehalve negatief, maar het geeft veel inzicht in je persoonlijkheid en gedrag.
4. Meegaandheid
Het kenmerk ‘meegaandheid‘ laat zien hoe vriendelijk, empathisch en coöperatief iemand is. Een hoge score wijst op behulpzaamheid, veel inlevingsvermogen en een sterke focus op harmonie. Iemand met een lagere score is kritischer, zelfstandiger en houdt minder snel rekening met andermans gevoelens of wensen.
5. Neuroticisme
Hoe ga je om met stress, spanning en negatieve emoties? Wie hoog scoort op neuroticisme is gevoeliger voor onzekerheid, piekergedrag en stemmingswisselingen. Een lage score duidt op emotionele stabiliteit. Een persoon met een lage score op neuroticisme blijft dan ook rustiger in lastige situaties.
Persoonlijkheidskenmerken in de praktijk
Je merkt het vaak pas als je met iemand moet samenwerken. De een houdt van structuur en de ander van vrijheid. De een raakt snel gestrest en de ander blijft juist super rustig. Zelfs als de tent in brand staat.
Dit soort verschillen zijn niet onverklaarbaar, want ze zijn allemaal te herleiden uit iemands persoonlijkheidskenmerken. En juist om die reden zijn ze ook zo ontzettend waardevol om in beeld te brengen.
Als je namelijk weet hoe iemand in elkaar zit, inclusief jezelf, wordt samenwerken ineens een stuk makkelijker. Je ziet sneller waar iemands kracht zit, wat iemand nodig heeft en wanneer de frustratie begint te knagen.
In coaching en leiderschap is dat niet anders. Persoonlijkheidskenmerken geven ook daar namelijk richting. Ze zorgen dat gesprekken ergens over gaan.
Wil je mensen beter begrijpen, begeleiden of helpen ontwikkelen? Dan kun je eigenlijk niet om hun persoonlijkheid heen.
Kleurenmodellen en persoonlijkheidskenmerken
Kleurenmodellen zoals DISC of Management Drives zijn populair, omdat ze snel een beeld geven van iemands gedrag. Je bent rood, geel, blauw of groen en voor velen voelt de uitslag vervolgens erg herkenbaar. Toch is het goed om te weten dat dit geen wetenschappelijk onderbouwde testen en uitslagen zijn.
Waar kleuren modellen zich vooral focussen op hoe iemand zich gedraagt, gaan persoonlijkheidskenmerken veel dieper. Ze leggen bloot waarom iemand zich gedraagt zoals die doet en wat er onder de oppervlakte speelt. Denk bijvoorbeeld aan je gevoeligheid voor stress, je behoefte aan prikkels of hoe nauwkeurig je wilt werken.
Heb je al eens een kleurentest van DISC of een ander kleurenmodel gedaan? Dan is het extra interessant om je persoonlijkheidskenmerken te laten meten met een wetenschappelijk persoonlijkheidsmodel zoals de Big Five. Je krijgt hiermee niet alleen inzicht in je gedrag aan de oppervlakte, maar ook inzicht in de diepere eigenschappen die daaronder liggen.
Persoonlijkheidskenmerken bij sollicitaties
Steeds meer bedrijven kijken tijdens sollicitaties niet alleen naar diploma’s of werkervaring, maar ook naar iemands persoonlijkheid. Logisch ook, want vakkennis kun je vaak aanleren, maar iemands persoonlijkheidsstructuur ligt een stuk dieper.
Een extraverte kandidaat past bijvoorbeeld beter in een commerciële rol dan iemand die sterk introvert is. Iemand met veel consciëntieusheid is vaak punctueel en gestructureerd, wat goed aansluit bij functies waar precisie belangrijk is. Wie hoog scoort op meegaandheid werkt vaak prettig samen in teamverband, maar zal minder snel conflicten aangaan.
Persoonlijkheidskenmerken helpen dus om te voorspellen of iemand past binnen een team, een functie of de cultuur van een organisatie. Dit is niet alleen belangrijk voor de organisatie, maar ook voor de sollicitant, zodat je op voorhand al kunt zien of deze functie iets voor je is of niet.
Copingstijlen en persoonlijkheidskenmerken
Hoe ga je om met stress, tegenslag of drukke periodes? De manier waarop je reageert in dat soort situaties zegt veel over je persoonlijkheid en dat wordt ook wel je copingstijl genoemd.
Iemand die hoog scoort op neuroticisme kan sneller piekeren of emotioneel reageren en iemand die hoog scoort consciëntieusheid kan weer eerder de neiging hebben om structuur aan te brengen en in oplossingen te denken.
Je persoonlijkheidskenmerken vormen dus de basis voor hoe je stress verwerkt, beslissingen neemt en uiteindelijk weer tot rust komt. Door die patronen te herkennen, kun je er bewuster mee omgaan.
Jouw eigen persoonlijkheidskenmerken ontdekken?
Je kunt er veel over lezen, maar echt interessant wordt het pas als je het op jezelf toepast. Wat zijn jouw dominante eigenschappen? Ben je extravert of juist bedachtzaam? Gestructureerd of flexibel? En hoe gevoelig ben je voor prikkels of stress?
Testen zoals DISC zijn commercieel ontwikkeld en missen een wetenschappelijke onderbouwing. Ze werken met vaste kleurprofielen die gedrag typeren, maar laten de diepere lagen van iemands persoonlijkheid buiten beeld. De uitslag is daardoor vaak te globaal en vooral afhankelijk van het moment waarop je de test invult.
Wil je wél weten hoe je écht in elkaar zit? Dan is een Big Five persoonlijkheidstest een betere keuze, omdat deze wel wetenschappelijk onderbouwd zijn.
Benieuwd hoe jij scoort op de vijf dimensies? Met de Big Five test van Persoonlijkheid.nl ontvang je een uitgebreid persoonlijkheidsrapport waarmee je direct aan de slag kunt. Je ontdekt hoe jouw eigenschappen je kunnen helpen om meer uit jezelf te halen.
Veelgestelde vragen
Wat is het verschil tussen karakter, persoonlijkheid en gedrag?
Karakter gaat over je diepste kern. Persoonlijkheid is breder en omvat je eigenschappen, voorkeuren en denkpatronen. Gedrag is wat je laat zien. Dat wordt vaak beïnvloed door de situatie. Je persoonlijkheid ligt dus onder je gedrag en zegt meer over waarom je doet wat je doet.
Kun je persoonlijkheidskenmerken veranderen?
Je persoonlijkheid is behoorlijk stabiel, maar kan wel iets veranderen. Zeker wanneer je ergens bewust mee aan de slag gaat. Denk bijvoorbeeld aan coaching of persoonlijke ontwikkeling. Je kunt je persoonlijkheid hiermee op specifieke punten versterken en/of bijsturen. De basis van je persoonlijkheid blijft wel hetzelfde, maar je gedrag kun je absoluut beïnvloeden.