Persoonlijkheidstesten worden steeds vaker gebruikt om jezelf, je team of je klanten beter te begrijpen. Misschien heb je ooit een test gedaan uit nieuwsgierigheid of omdat je meer inzicht wilde in hoe je communiceert of samenwerkt. Maar niet elk model kijkt op dezelfde manier naar persoonlijkheid en ook niet elk model is even betrouwbaar.
De Big Five en het model van Carl Jung kennen twee compleet verschillende benaderingen van persoonlijkheid. De Big Five is gebaseerd op decennia aan wetenschappelijk onderzoek. Jung ontwikkelde juist een diepzinnige theorie over psychologische types en onbewuste drijfveren die later de basis vormden voor modellen als MBTI.
Weten welk model het beste aansluit bij jouw vraag? In dit artikel vergelijken we beide benaderingen en leggen we uit wanneer je welke het beste kunt gebruiken.
Big Five in het kort
De Big Five persoonlijkheidstest is een van de meest gebruikte en wetenschappelijk onderbouwde modellen om iemands persoonlijkheid in kaart te brengen. In plaats van mensen in vooraf bepaalde hokjes te plaatsen kijkt dit model naar vijf belangrijke dimensies die samen laten zien hoe iemand in elkaar zit.
Dit zijn de vijf dimensies van de Big Five:
- Openheid voor ervaringen. Hoe nieuwsgierig en creatief ben je? Sta je open voor nieuwe ideeën en ervaringen?
- Consciëntieusheid. Ben je gestructureerd en doelgericht of juist flexibel en spontaan?
- Extraversie. Haal je energie uit sociale interacties of laad je juist op in je eentje?
- Meegaandheid. Hoe vriendelijk, empathisch en samenwerkingsgericht ben je?
- Neuroticisme. Hoe ga je om met stress en negatieve emoties?
Wat de Big Five uniek maakt is dat je niet in vooraf bepaalde hokjes wordt geplaatst. In plaats daarvan krijg je na het uitvoeren van een Big Five test een score op de 5 bovenstaande onderdelen. Dit zorgt voor een veel genuanceerder en realistischer beeld van iemands persoonlijkheid dan bij andere modellen. Dit is dan ook de reden dat het Big Five model veel wordt gebruikt voor coaching, recruitment en persoonlijke ontwikkeling.
Wat is Jung?
Carl Jung was een Zwitserse psychiater en een van de grondleggers van de analytische psychologie. In tegenstelling tot modellen die gedrag of eigenschappen meten, was Jung vooral geïnteresseerd in de diepere lagen van de psyche. We hebben het dan over het onbewuste, innerlijke conflicten en hoe mensen betekenis geven aan de wereld om hen heen. Hij ontwikkelde een persoonlijkheidstheorie gebaseerd op psychologische types.
Volgens Jung verschillen mensen onder andere in:
- Introversie vs. extraversie
- Denken vs. voelen
- Intuïtie vs. zintuiglijke waarneming
- Oordelen vs. waarnemen (deze werd later toegevoegd door anderen)
Deze indeling vormt de basis voor veel moderne persoonlijkheidstesten waaronder de bekende MBTI (Myers-Briggs Type Indicator). Wat goed is om te weten is dat Jung zelf nooit een test ontwikkelde. Zijn ideeën waren bedoeld als denkkader, niet als meetinstrument.
Het werk van Carl Jung wordt nog steeds veel gebruikt in onder andere coaching, loopbaanbegeleiding en persoonlijke ontwikkeling. Maar het is minder concreet en meetbaar dan modellen als de Big Five.
De verschillen tussen Big Five en Jung
De Big Five en het model van Jung verschillen op een aantal fundamentele punten van elkaar. Waar de Big Five vooral kijkt naar wat je doet en hoe je je gedraagt richt Jung zich meer op hoe je innerlijk werkt en waar je voorkeuren liggen.
We lichten de belangrijkste verschillen hieronder toe.
De Big Five werkt met gradaties
De Big Five meet persoonlijkheid op een schaal. Je bent dus niet extravert of introvert, maar je bevindt je ergens tussen die twee uitersten. Dit zorgt voor veel nuance, want mensen zijn niet zwart-wit en de Big Five houdt daar rekening mee.
Jung werkt net even anders, want bij dit model werken ze met types. Na het maken van een test(zoals MBTI) ben je bijvoorbeeld een denker, een voeler of een introvert. Hoewel dit voor velen herkenbaar is, laat het weinig ruimte voor de complexiteit van iemand persoonlijkheid. Om die reden is het Big Five model een betere keuze als je diepgaand en betrouwbaar inzicht wil.
De Big Five is wetenschappelijk onderbouwd
De Big Five is opgebouwd op basis van grootschalig onderzoek, data en herhaalbare metingen. Het model is keer op keer gevalideerd en wordt breed gebruikt in zowel wetenschap als praktijk.
Het werk van Jung is filosofisch en theoretisch van aard. Zijn ideeën zijn invloedrijk, maar moeilijk meetbaar of toetsbaar. Er is weinig wetenschappelijke onderbouwing en het is vooral een visie op de psyche, geen statistisch model.
Het werk van Jung is abstract en symbolisch
Jung gebruikte begrippen als het ‘collectief onbewuste’, ‘archetypen’ en ‘de schaduw’. Dit maakt zijn model interessant voor mensen die de diepte in willen, maar het is minder geschikt voor situaties waarin je concreet gedrag of samenwerking wilt begrijpen.
De Big Five blijft dichter bij de praktijk. Het model focust op gedragspatronen die je dagelijks tegenkomt. Denk aan hoe iemand omgaat met afspraken, conflicten, stress of vernieuwing.
Overeenkomsten tussen Big Five en Jung
Hoewel de Big Five en Jung totaal verschillend zijn qua aanpak en oorsprong, zijn er ook wel degelijk enkele overeenkomsten. Hieronder lees je waar beide modellen elkaar (gedeeltelijk) overlappen.
Beide modellen willen gedrag verklaren vanuit persoonlijkheid
Zowel Jung als de Big Five proberen te begrijpen waarom mensen zich gedragen zoals ze doen. Wat drijft iemand? Waar ligt iemands natuurlijke voorkeur? Waarom reageren sommige mensen anders op stress, verandering of sociale situaties?
Het uitgangspunt van beide modellen is dus vergelijkbaar: persoonlijkheid als basis voor gedrag.
Beide modellen worden gebruikt voor zelfinzicht
Of je nu een MBTI-profiel (afgeleid van Jung) leest of een Big Five-score bekijkt, het doel is vaak hetzelfde: jezelf beter leren begrijpen. Wat zijn je sterke kanten? Waar loop je op leeg? Hoe werk je samen met anderen?
Beide modellen worden veel ingezet in coaching, persoonlijke ontwikkeling en loopbaantrajecten.
Sterktes en zwaktes per model
Zowel de Big Five als Jung hebben hun sterke punten, maar ook beperkingen. Het kiezen van het juiste model hangt af van wat je zoekt. Zoek je diepgaand inzicht of juist snelle, praktische toepasbaarheid? Hieronder een overzicht van de sterktes en zwaktes van beide modellen.
Sterktes van de Big Five
De Big Five heeft een aantal duidelijke voordelen die het model uniek maken:
- Wetenschappelijk onderbouwd. Het model is gebaseerd op decennia aan psychologisch onderzoek en wordt wereldwijd erkend als dé gouden standaard voor persoonlijkheidsanalyse.
- Genuanceerd en gedetailleerd. De Big Five meet persoonlijkheid op vijf dimensies, wat een compleet en betrouwbaar beeld oplevert.
- Breed inzetbaar. Of je nu een coach, HR-professional of leidinggevende bent, de Big Five biedt inzichten die toepasbaar zijn in verschillende contexten. Denk hierbij aan persoonlijke ontwikkeling, teamdynamiek en werving.
Zwaktes van de Big Five
Ondanks de sterke punten heeft de Big Five ook enkele nadelen:
- Complexiteit. Door de diepgang kan het model overweldigend zijn voor mensen die snel praktische inzichten willen.
- Tijdsinvestering. Het invullen en interpreteren van de test vraagt meer tijd dan bij eenvoudiger modellen zoals DISC.
Sterktes van Jung
Jungs werk spreekt tot de verbeelding en biedt vooral psychologische diepgang, symboliek en inzicht in onbewuste processen.
- Rijke psychologische diepgang. Jung’s theorie geeft inzicht in de psyche op een manier die veel mensen aanspreekt. Vooral bij vragen over identiteit, drijfveren en innerlijke tegenstellingen.
- Herkenbare taal. Begrippen als introversie, intuïtie of denken/voelen zijn herkenbaar en worden vaak gebruikt in coaching of zelfreflectie.
- Invloedrijk fundament. Veel populaire modellen, zoals MBTI, zijn gebaseerd op Jungs werk en bouwen voort op zijn indeling in psychologische voorkeuren.
Zwaktes van Jung
In de praktijk is het model minder geschikt als je concreet gedrag wilt meten of praktisch wilt werken met persoonlijkheidsprofielen.
- Niet bedoeld als meetinstrument. Jung ontwikkelde geen test, maar een theoretisch kader. Zijn werk is niet bedoeld om scores aan te koppelen.
- Weinig wetenschappelijke onderbouwing. Hoewel zijn theorieën veel impact hebben gehad, zijn ze niet empirisch gevalideerd zoals de Big Five dat wel is.
- Lastig te vertalen naar concreet gedrag. Jung’s ideeën zijn abstract en symbolisch, wat mooi kan zijn, maar minder bruikbaar in werksituaties of teamcontexten.
Aan de slag met inzichten uit de Big Five persoonlijkheidstest
Wat maakt jouw persoonlijkheid uniek? De Big Five persoonlijkheidstest van Persoonlijkheid.nl helpt je om beter te begrijpen wie je bent en hoe je in verschillende situaties reageert.
Na het invullen van de test ontvang je direct je persoonlijke blauwdruk met jouw scores op de vijf dimensies. Dit rapport legt niet alleen uit wie je bent en wat je kunt, maar helpt je ook om het vervolgens te vertalen naar de praktijk. In je persoonlijke en professionele leven.
Wil jij je persoonlijke blauwdruk claimen en ontdekken hoe je jouw sterke kanten nog beter benut? Doe de test en haal het beste uit jezelf.
Veelgestelde vragen
Wat is het verschil tussen de Big Five en het model van Jung?
De Big Five is een wetenschappelijk gevalideerd model dat persoonlijkheid meet op schaal. Jung model is meer een theoretisch denkkader over voorkeuren en psychologische processen. Jung wordt niet gebruikt als persoonlijkheidstest en de Big Five wel.
Kun je een Jung-test doen?
Nee, niet letterlijk, want Jung ontwikkelde zelf geen test. Wel zijn er modellen (zoals MBTI) die gebaseerd zijn op zijn ideeën. Deze tests delen mensen in types in terwijl de Big Five werkt met schaalmetingen wat betrouwbaarder is.
Kun je de modellen combineren?
Je kunt Jung als inspiratiebron gebruiken en de Big Five als meetinstrument, maar in de praktijk heb je meestal genoeg aan een goede Big Five-test. Deze test geeft al veel inzicht op een betrouwbare manier. Bovendien is het goed om te weten dat je resultaten uit meerdere testen niet zo een op een naast elkaar kunt leggen.
